روزنامه وطن امروز
1397/01/19
آل‌‌های چندپاره
گروه سیاسی: ضرب‌الاجل دونالد ترامپ برای ماندن آمریکا در برجام، اردیبهشت‌ماه به پایان می‌رسد. آنگونه که همکاران ترامپ در کاخ سفید می‌گویند، او تصمیمش را گرفته و دیگر تعلیق تحریمهای مندرج در برجام را تمدید نخواهد کرد و این به معنای پایان رسمی برجام خواهد بود. به گزارش «وطن‌امروز»، همزمان با نزدیک شدن به موعد پایان ضرب‌الاجل برجام، برخی رفتار‌‌های جانبی دولت آمریکا بویژه در منطقه غرب آسیا نشان می‌دهد ترامپ حداقل در ظاهر نشان داده است می‌خواهد پایان رسمی برجام را اعلام کند. یکی از اقدامات ترامپ در منطقه که ارتباط مستقیمی به موضوع برجام و ماندن یا نماندن آمریکا در این توافق دارد، ماجرای رایزنی‌‌‌هایی است که رئیس‌جمهور آمریکا با کشورهای حاشیه خلیج‌فارس می‌کند. رایزنی‌‌‌هایی که هدف و محور اصلی آن، اعلام قطع ارتباط کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با ایران است. پس از عربستان سعودی که این روزها در ادبیات دیپلماتیک دنیا به «گاو شیرده ترامپ» معروف شده، حالا امارات عربی متحده نیز به کانون توجه دولت ترامپ تبدیل شده است. ترامپ که در راستای استراتژی خروج آمریکا از برجام، به دنبال ایجاد ائتلاف عربی با خود علیه ایران است، حالا پس از زین کردن سعودی، دنبال متقاعد کردن امارات است تا این کشور نیز به ائتلاف آمریکا و عربستان برای همراه کردن دیگر اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس برای قطع رابطه با ایران بپیوندد. در همین راستا او یک بار دیگر با ولیعهد ابوظبی وارد مذاکره شد. کاخ سفید در بیانیه‌ای اعلام کرد دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا و محمد بن‌زاید، ولیعهد ابوظبی در تماسی تلفنی درباره درگیری‌های منطقه و نیاز به وحدت برای مقابله با ایران و مبارزه با تروریسم بحث و گفت‌وگو کردند. در این بیانیه آمده است 2 طرف درباره تحولات و فرصت‌های منطقه برای تقویت همکاری در زمینه‌های امنیتی و اقتصادی گفت‌وگو کردند. دونالد ترامپ در این گفت‌وگو از ولیعهد ابوظبی به دلیل رغبت کشورش در ایجاد وحدت در منطقه و مقابله با ایران و بیرون راندن تروریست‌ها و افراط‌گرایان تقدیر و تشکر کرد. همچنین در این بیانیه آمده است ترامپ و بن‌زاید درباره ضرورت تقویت همکاری میان کشورهای عربی و آمریکا به منظور ایجاد صلح و آسایش توافق کردند. این برای دومین بار است که ترامپ به صورت رسمی ولیعهد ابوظبی را برای مقابله با ایران و قطع همکاری با تهران ترغیب می‌کند. حدود یک ماه قبل نیز ترامپ با ولیعهد سعودی و ولیعهد ابوظبی در این‌باره مذاکره کرده بود. کاخ سفید همان زمان درباره گفت‌وگوهای ترامپ با حکام جوان عربستان و امارات اعلام کرد ترامپ از محمد بن‌سلمان و محمد بن‌زاید به‌خاطر نقش مهم آنها در آگاه کردن کشورهای حاشیه خلیج‌فارس به منظور مقابله با اقدامات بی‌ثبات‌کننده ایران و همچنین مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی تشکر و قدردانی کرد. تحرکات دیپلماتیک آمریکا برای همراه کردن کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس البته به این تماس‌ها محدود نشده است. برخی منابع در دولت ترامپ می‌گویند رئیس‌جمهور آمریکا در پرونده بحران به‌وجود آمده در شورای همکاری خلیج‌فارس، به دنبال اعمال فشار بر کشورهای عضو این شورا برای قطع روابط با ایران است. به گفته این منابع، ترامپ سعی خواهد کرد اختلافات بین این کشورها را از طریق حصول اجماع و توافق درباره ضرورت ایجاد جبهه یکپارچه برای مقابله با ایران حل کند. روزنامه «الرأی» کویت با اعلام این مطلب به نقل از این منابع نوشت: «ترامپ که قرار است بزودی با محمد بن‌زاید ولیعهد ابوظبی دیدار کند از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) می‌خواهد روابط خود با ایران را به طور کامل قطع کنند». به گزارش فارس، این روزنامه در ادامه با اشاره به اینکه تنها عربستان و بحرین روابط دیپلماتیک با ایران را قطع کرده اما 4 کشور دیگر عضو شورای همکاری خلیج‌فارس (قطر، امارات، کویت و عمان) با ایران روابط دیپلماتیک دارند، افزود: «طبق گفته ناظران، کسانی که از امور منطقه آگاهند، می‌دانند درخواست آمریکا برای قطع کامل روابط این کشورها با ایران در وضعیت فعلی، شاید [الان] شدنی نیست». طبق این گزارش، منابع آمریکایی همچنین می‌گویند ایجاد یک جبهه متحد متشکل از آمریکا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس علیه ایران امری ممکن است و واشنگتن در صورت خروج از توافقنامه هسته‌ای به متحدان عرب خود برای تحمیل تحریمهای اقتصادی بر تهران اعمال فشار خواهد کرد.رؤیای آمریکایی!
دونالد ترامپ می‌خواهد پس از اعلام خروج آمریکا از برجام، با یکدست کردن کشورهای عربی برای قطع همکاری با ایران، از همراهی منطقه غرب آسیا با سیاست آمریکا علیه ایران رونمایی کند اما به نظر می‌رسد این رویایی است که محقق نخواهد شد یا دست‌کم تحقق آن بسیار سخت جلوه می‌کند. مناسبات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با یکدیگر نخستین مانع بر سر یکدست شدن این کشورها علیه ایران است. کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس عبارتند از: امارات عربی متحده، عربستان، قطر، عمان، بحرین و کویت. عربستان و بحرین با بهانه کردن ماجرای حمله به سفارت سعودی در تهران، روابط خود را با تهران قطع کردند. این در حالی است که پیش از آن، دستگاه اطلاعاتی عربستان سعودی علیه سفارت ایران در لبنان عملیات تروریستی تدارک دیده بود که موجب شهادت رایزن فرهنگی کشورمان در لبنان شد.
به هر حال با وجود قطع همکاری عربستان و بحرین با ایران و فشار آل‌سعود برای تبعیت دیگر کشورهای عضو شورای همکاری برای قطع رابطه با ایران اما کشورهای امارات، قطر، عمان و کویت همچنان روابط خود را با ایران حفظ کرده‌‌‌اند. این دوپارگی شورای همکاری در موضوع ایران، در موضوعات دیگری نیز برجسته شد. در مناقشه سال گذشته عربستان و امارات با قطر، شورای همکاری خلیج‌فارس باز هم شاهد یک صف‌‌‌بندی جدید بود. این‌بار عربستان، امارات و بحرین علیه قطر موضع گرفته و با این کشور قطع رابطه کردند. این ائتلاف علیه قطر البته با همراهی عمان و کویت شکل نگرفت. عمان تلاش کرد نقش همیشگی خود را به عنوان مصلح بازی کرده و کویت نیز در بحبوحه نزاع میان سعودی و قطر، تلاش کرد در جبهه عربستان و امارات تعریف نشود. موضوعی که مدتی روابط 2 کشور عربستان و کویت را به چالش کشاند. اما جدا از اختلافات کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با یکدیگر که به تبع آن، مناسبات هر کدام از این کشورها با همسایه بزرگ شمالی (ایران) را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، مناسبات دوجانبه هرکدام از این کشورها با ایران نیز یکی دیگر از موانعی است که بر سر راه ترامپ برای قطع روابط این شورا با ایران قرار دارد. امارات عربی متحده اکنون یک تجارت 17 میلیارد دلاری مستقیم با ایران دارد و حدود 10 درصد جمعیت مقیم امارات را ایرانی‌ها تشکیل می‌دهند. بر اساس برخی گزارشات، به طور روزانه حدود 800 هزار ایرانی در امارات حضور دارند. سرمایه ایرانیان حاضر در امارات نیز حدود 300 میلیارد دلار است. در کشوری که بنیان‌‌های آن بر پایه تجارت بنا شده، این میزان حضور و سرمایه‌گذاری، به هیچ عنوان قابل جبران نیست. از سوی دیگر امارات بشدت نگران آن است که هر نوع مناقشه در روابطش با ایران، ماجرای جزایر سه‌گانه را نیز بغرنج‌‌‌‌‌‌تر کند.
عمان به عنوان دیگر کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس، روابط بسیار نزدیکی با جمهوری اسلامی ایران دارد. نقشی که سلطان قابوس برای این کشور تعیین کرده، مانع از ورود این کشور به چالش‌ها و حضور در صف‌بندی‌ها میشود. عمان حتی در ائتلاف عربستان و دوستانش علیه یمن نیز شرکت نکرد. در موضوع سوریه نیز مواضع متفاوت عمان با عربستان و امارات باعث دلخوری مقامات این کشورها از عمان شد. روابط نزدیک عمان با ایران و نقش این کشور در میانجیگری میان تهران و واشنگتن باعث شده روابط عمان و تهران به عنوان یک خط ارتباطی میان آمریکا و برخی کشورهای اروپایی با ایران در نظر گرفته شود. کویت اما از جمله کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است که اگرچه روابطش با ایران همواره دچار فراز و فرود شده اما همیشه مناسبات و روابط این کشور با ایران حفظ شده است. موقعیت جغرافیایی کویت باعث شده این کشور ملاحظات ویژه‌ای در مسأله روابط با ایران داشته باشد. بیش از 25 درصد جمعیت کویت را شیعیان تشکیل می‌دهند که دیدگاه مثبتی به ایران دارند. کویت در پرونده هسته‌ای ایران طرفداری و حمایت خود را از برجام اعلام کرده بود به همین خاطر یکی از کشورهایی است که مخالف خروج آمریکا از برجام است. به همین خاطر به نظر نمی‌رسد این کشور در بازی خروج آمریکا از برجام حضور داشته باشد. موضع قطر نیز کاملا واضح است. این کشور در جریان قطع مسیرهای هوایی به روی این کشور توسط عربستان، امارات و بحرین، مدیون ایران است. در منازعه فعلی منطقه‌ای نیز وجوه بیشتری از همکاری‌‌های ایران و قطر نمودار شده است. بن‌سلمان، ولیعهد سعودی اخیرا ایران را به همراه اخوان‌المسلمین به عنوان محورهای شیطانی در منطقه خطاب کرده بود. همین موضوع بخوبی ماهیت مناسبات و روابط طرفین را نشان می‌دهد. بنابراین قطر در این شرایط، قطعا در بلوک عربستان و ترامپ برای قطع رابطه با ایران قرار ندارد. اشاره به همین موارد نشان می‌دهد برنامه ترامپ برای متقاعد کردن کشورهای حاشیه خلیج‌فارس برای قطع رابطه با ایران با دشواری‌‌های جدی مواجه است.
